شاتون یکی از قطعات موتوری خودرو است که شاید نام آن کمتر به گوشتان رسیده باشد و با عملکرد آن در خودرو آشنایی نداشته باشید. اما بد نیست بدانید که شاتون یکی از مهمترین قطعات خودرو است که قادر است حرکت خطی خودرو را به حرکت دورانی تبدیل کند و چرخ ها را به گردش درآورد. این قطعه خود از اجزای متعددی تشکیل شده است که در کنار هم این قطعه مهم را ساخته و نقش مهمی در خودرو ایفا می‌کنند.
در این مقاله می‌خواهیم شاتون برلیانس بسیار مهم را از نظر مشخصات و عملکرد مورد بررسی قرار دهیم. همچنین می‌خواهیم بدانیم که این قطعه به چه دلیل خراب می‌شود و اگر خراب شد چه علائمی در خودرو مشاهده می‌شود که مشخص می‌کند این قطعه باید عوض شود. با ما در تهران یدک همراه باشید.
شاتون چیست؟
شاتون (Connecting Rod) قطعه‌ای است که میان میل لنگ و پیستون ارتباط برقرار می‌کند و یکی از اجزای مهم موتور خودرو محسوب می‌شود. یک سر شاتون به میل لنگ متصل می‌شود و سر دیگر در داخل پیستون قرار می‌گیرد و حرکت رفت و برگشت پیستون را به میل لنگ منتقل کرده و موجب گردش آن می‌شود. به دلیل حرکت سریع پیستون‌ها و ضربه‌ای که از سمت این قطعه به میل لنگ وارد می‌شود، شاتون بایستی بسیار مقاوم بوده و در برابر ضربات و فشار بالا استحکام زیادی داشته باشد.
اجزای تشکیل دهنده شاتون
شاتون برلیانس یک قطعه کوچک است که از دو قطعه تشکیل شده است که با استفاده از پیچ به یکدیگر متصل می‌شوند. این قطعه یک سر بزرگ دارد که به میل لنگ متصل می‌شود و سر دیگر که دارای یک حلقه کوچکتر است در داخل پیستون قرار می‌گیرد. در میان این دو بخش یک میله باریک وجود دارد و برای ایجاد هماهنگی میان پیستون و میل لنگ بدین شکل طراحی شده است. این قطعه از فولاد ساخته می‌شود و در برابر فشار و ضربه مقاومت بسیار بالایی دارد.
نقش شاتون در موتور چیست؟
هنگامی که در داخل موتور احتراق صورت می‌گیرد، پیستون‌ها بر اثر نیروی تولید شده در سیلندرها به صورت رفت و برگشت به حرکت درمی‌آیند. این حرکت رفت و برگشت به تنهایی کاری از پیش نمی‌برد تا این که با استفاده از قطعه‌ای به نام شاتون به میل لنگ منتقل شده و به حرکت دورانی تبدیل شود. در حقیقت شاتون حرکت خطی را به حرکت گردشی تبدیل کرده و چرخ‌ها به گردش درمی‌آورد. بدون شاتون این فرایند امکان پذیر نیست و خودرو از جای خود حرکت نخواهد کرد.
آیا شاتون خراب می‌شود؟
همانطور که گفتیم شاتون از آلیاژ بسیار مقاوم و بادوام ساخته می‌شود و در برابر حرارت بالای تولید شده در داخل موتور، فشار وارده از سمت پیستون و ضربات مقاومت لازم را دارد. اما این قطعه به دلایل مختلف ممکن است خراب شود و نیاز به تعویض داشته باشد. پس این قطعه نیز همانند سایر قطعات خودرو عمر مشخصی دارد و به چند دلیل مهم امکان دارد خراب شود:
تصادف
یکی از مهمترین دلایل آسیب دیدن قطعات موتور، تصادف شدید و وارد شدن ضربه شدید به خودرو است. به خصوص اگر برخورد از سمت جلو باشد امکان دارد برخی از قطعات موتور از جمله شاتون شکسته یا تغییر شکل دهد.
عدم نصب صحیح
اگر شاتون به درستی به پیستون و میل لنگ وصل نشده و تنظیم نشده باشد، خیلی زود خراب خواهد شد. حرکت پیستون و میل لنگ با هم هماهنگ است و شاتون‌ها باید بر اساس این حرکت دورانی تنظیم شوند.
کیفیت پایین قطعه
از دیگر دلایل خرابی شاتون پایین بودن کیفیت قطعه است. معمولا قطعات تقلبی و دست دوم دوام کافی نداشته و خیلی زود خراب می‌شوند.
عدم روانکاری قطعات
در صورتی که سیستم روانکاری به درستی کار نکند و شاتون حرکت روان و نرمی نداشته باشد، خیلی زود مستهلک شده و نیاز به تعویض خواهد داشت. روانکاری در افزایش بهره وری و عمر مفید قطعات نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.
دنده معکوس در زمان حرکت با سرعت بالا
این عمل آسیب بسیار زیادی به قطعات موتور و گیربکس به خصوص شاتون وارد می‌کند. معمولا توصیه می‌شود با سرعت مجاز کرده کرده و از دنده معکوس در زمان و سرعت مناسب استفاده شود تا به قطعات آسیبی وارد نشود.
از کجا بدانیم شاتون خراب شده است؟
معمولا وقتی یک قطعه در خودرو خراب می‌شود علائمی دارد که باید نسبت به آنها آگاه و هوشیار بود. برای تشخیص ایرادات موجود در قطعات لازم است که هر چند وقت یکبار خودرو را به تعمیرگاه برده و سرویس کنیم. این کار خرابی‌ها و مشکلات موجود در قطعات را مشخص خواهد کرد. البته نباید از علائم خرابی قطعات و لوازم یدکی برلیانس از جمله شاتون ساده گذشت. مهمترین نشانه‌های خرابی این قطعه عبارت است از:
- در زمان حرکت صدایی شبیه به تق تق از سمت موتور به گوش می‌رسد
- موتور دچار روغن ریزی شده و پس از خارج شدن از پارت مقداری روغن بر روی زمین مشاهده می‌شود
- موتور به درستی کار نکرده و خودرو شتاب لازم را ندارد
خراب شدن قطعات موتور خسارت زیادی به بار خواهد آورد زیرا تمامی این قطعات با یکدیگر در ارتباط هستند و اگر یکی از قطعات شکسته یا خراب شود در عملکرد قطعه دیگر تاثیر خواهد داشت. به همین دلیل باید علائم خرابی و زمان تعویض قطعات را جدی بگیرید. در زمان تعویض قطعه از قطعات اصل و باکیفیت استفاده کنید تا دیگر نگران طول عمر آن نباشید.
قطعات اصل عمر بالایی داشته و در بهبود عملکرد موتور خودرو نقش بسیار مهمی دارند. برای جلوگیری از آسیب دیدن موتور و کاهش استهلاک خودرو توصیه می‌شود قطعات و لوازم یدکی برلیانس را از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنید.